ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ (၅၄) ကြိမ်မြောက် ပုံမှန်အစည်းအဝေးတွင် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုယန္တရား အကြီးအကဲ Mr. Nicholas Koumjian ၏ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီသို့ တင်သွင်းသည့်စာတမ်း

(၂၀၂၃) ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ (၁၁) ရက်

ဥက္ကဌကြီးနှင့်

ဂုဏ်သရေရှိ လူကြီးမင်းများ ခင်ဗျား …

မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သောစုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ယန္တရားရဲ့ ပဉ္စမနှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာကို လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီထံ တင်သွင်းခွင့်ရတဲ့အတွက် ဂုဏ်ယူမိပါ တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကြီးလေးတဲ့ နိုင်ငံတကာရာဇ၀တ်မှုတွေ တိုးမြင့်လာတဲ့ အကြောင်းကို ဒီလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ ကျွန်တော် မနှစ်ကအစီရင်ခံခဲ့ပါတယ်။ ဝမ်းနည်းစွာပဲ၊ ဒီစစ်ရာဇ၀တ်မှုနဲ့ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇ၀တ်မှု အကြိမ်ရေနဲ့ ပြင်းထန်မှုက ပြီးခဲ့တဲ့လတွေအတွင်းမှာ ပိုမြင့်တက်လာပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်အတွင်း ပြင်းထန်တဲ့လေကြောင်း ဗုံးကြဲမှုတွေနဲ့ အရပ်သားတွေကို မရှောင် ရှားတဲ့ ပစ်ခတ်မှုတွေကို ကျွန်တော်တို့ ပိုမြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ ဒီတိုက်ခိုက်မှု တွေကြောင့် ကလေးငယ်တွေ အပါအဝင် အပြစ်မဲ့အရပ်သားတွေ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ ဖမ်းဆီးရမိတဲ့ တိုက်ခိုက်ရေးသမားတွေနဲ့ အရပ်သားတွေကို ကွပ်မျက်ခြင်း အပြင် နေအိမ်နဲ့ရွာတွေကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ မီးရှို့ခြင်းတွေလည်း ပိုတိုးလာတာကို တွေ့ရပါတယ်။ တရားဥပဒေမဲ့ဖမ်းဆီးမှု အရေအတွက်လည်း မြင့်တက်လာပြီး အကျဉ်းသားအချို့ကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုနဲ့ အခြား ဆိုးရွားတဲ့ဆက်ဆံမှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့အကြောင်း ခိုင်လုံတဲ့အထောက်အထားတွေ ကျွန်တော်တို့ စုဆောင်းရရှိထားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတာကြောင့် ယန္တရားရဲ့ စုံစမ်းမေးမြန်းမှုလုပ်ငန်းတွေကို ဒေသအများအပြားမှာ ချဲ့ထွင်ဆောင်ရွက် နေပါတယ်။ တဖက်မှာလည်း ၂၀၁၆ နဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ရှင်းလင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် တိုက်ခိုက်ကျူးလွန်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ သက်သေအထောက်အထား စုဆောင်းခြင်းနဲ့ စိစစ်သုံးသပ်ခြင်းလုပ်ငန်းကို ဆက်လက် ဆောင်ရွက်နေဆဲပါ။ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ရွာမီးရှို့မှုတွေ၊ အရပ်သားတွေကို တိုက်ခိုက်သတ်ဖြတ်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ခိုင်လုံတဲ့ အထောက်အထားတွေကို ကျွန်တော်တို့ စုဆောင်းထားပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ စုဆောင်းရရှိထားတဲ့ အထောက်အထားတွေအနက် မြောက်မြားစွာသော လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရာဇ၀တ်မှုတွေဟာ အထူး ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်ဖွယ် ဖြစ်ပါတယ်။

ဥက္ကဌကြီးခင်ဗျား

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အတွင်း လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းစီနဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေထံက မကြုံဖူးလောက်အောင် များပြားလှတဲ့ အထောက်အထားနဲ့ အချက်အလက်တွေ ကျွန်တော်တို့ စုဆောင်းရရှိထားပါတယ်။ ဒီလောက် ပမာဏများများရရှိမယ်လို့ မမျှော်လင့်ခဲ့တာ အမှန်ပါ။ အလုပ်တာဝန်များလာပြီး အရင်းအမြစ်တွေမှာလည်း ကန့်သတ်ချက်တွေရှိနေတာကြောင့် ယန္တရားဟာ ထိခိုက်နစ်နာသူတွေအပေါ် သက်ရောက်မှုအပြင်းထန်ဆုံးနဲ့ အကြီးလေးဆုံးရာဇ၀တ်မှုတွေကိုသာ မဟာဗျူဟာကျကျ ရွေးချယ်ပြီး စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းဝင်ရောက်ခွင့်မရခြင်းက ကျွန်တော်တို့အတွက် စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်အဖြစ် ရှိနေဆဲပါ။ နိုင်ငံတွင်းဝင်ရောက်ခွင့်ပြုပေးဖို့၊ အချက်အလက်တွေမျှဝေပေးဖို့ အကြိမ်ကြိမ်တောင်းဆိုခဲ့ပေမယ့် စစ်တပ်အာဏာပိုင်တွေ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ တောင်းဆိုမှုတွေကို လျစ်လျူရှုထားဆဲဖြစ်ပါတယ်။ သက်သေတွေနဲ့ အချက်အလက်ပေးသူတွေ ရှိနေတဲ့ အခြားနိုင်ငံတွေမှာ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ရာမှာလည်း စိန်ခေါ်မှုတွေ ရှိပါတယ်။

ဒီစိန်ခေါ်မှုတွေကို တစိတ်တပိုင်းဖြေရှင်းဖို့အတွက် ယန္တရားရဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုလုပ်ငန်းတွေမှာ ခေတ်မီနည်းပညာအသစ်တွေကို ထည့်သွင်း အသုံးပြုပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပွင့်လင်းသတင်းရင်းမြစ် (Open Source) စုံစမ်းရေးအဖွဲ့က လူမှုကွန်ရက်ပေါ်တင်ထားတဲ့ ဗီဒီယိုတွေ၊ ဓာတ်ပုံတွေနဲ့ အခြား သတင်းအချက်အလက်၊ အကြောင်းအရာ မြောက်မြားစွာကို စိစစ်သုံးသပ် အတည်ပြုဖို့အတွက် နောက်ဆုံးပေါ်နည်းပညာသုံးပြီး လုပ်ဆောင်ပါတယ်။ တိုက်ခိုက်မှုမဖြစ်ခင်နဲ့ ဖြစ်ပြီးနောက် ကျေးရွာများပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုကို သုံးသပ်ဖို့ ဂြိုလ်တုပုံရိပ်များလည်း အသုံးပြုနေပါတယ်။ ဒီနည်းနဲ့ရရှိလာတဲ့ အထောက်အထားတွေကို မျက်မြင်သက်သေ ၂၀၀ ကျော်အပါအဝင် အနည်းဆုံး ရင်းမြစ် ၇၀၀ ထံက ရရှိထားတဲ့ အချက်အလက်တွေနဲ့ တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေး အတည်ပြု ပါတယ်။

လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီက ယန္တရားကို တည်ထောင်ထားခြင်းဟာ အထောက် အထားတွေ သိမ်းဆည်းသိုမှီးထားဖို့ သက်သက် မဟုတ်ကြောင်း ကျွန်တော်တို့ နားလည်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ စုဆောင်းထားတဲ့ သက်သေအထောက်အထားတွေကို ရာဇဝတ်မှုတွေ လက်ခံစစ်ဆေးလိုပြီး တရားစွဲဆိုနိုင်တဲ့ တရားရုံး၊ ခုံရုံးတွေရဲ့ တရားမျှတမှုနှင့် တာဝန်ခံမှု ဖြစ်ထွန်းရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ ကူညီပေးဖို့ ရည်ရွယ်ထားပါတယ်။ လက်ရှိမှာ ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇ၀တ်မှုတွေကို အဓိကထားဆောင်ရွက်နေတဲ့ တရားစွဲဆိုမှု သုံးခုအတွက် ကျွန်တော်တို့ စုဆောင်းရရှိထားတဲ့ အချက်အလက်အထောက်အထားတွေကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံး၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာရာဇ၀တ်ခုံရုံးနဲ့ အာဂျင်တီးနားတရားရုံးတို့ထံ မျှဝေထားပါတယ်။ နောက်ထပ် စိစစ်သုံးသပ်ချက်အစီရင်ခံစာ သုံးခုကိုလည်း တရားရေးအာဏာပိုင်တွေထံမျှဝေဖို့ အပြီးသတ် လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ ဒီအစီရင်ခံစာသုံးခုမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း စစ်တပ်ရဲ့ အထက်အောက်အမိန့်ပေးမှုအဆင့်ဆင့်၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ကျားမအခြေပြုရာဇ၀တ်မှုတွေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် ဒါမှမဟုတ် အရေးယူရန် မြန်မာအာဏာပိုင်တွေရဲ့ ပျက်ကွက်မှု နဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ရှင်းလင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း မြန်မာစစ်တပ်က ဖေ့စ်ဘုတ်ပေါ်မှာ အမုန်းစကားများ ပျံ့နှံ့အောင် လှုံ့ဆော် ဆောင်ရွက်မှုတွေကို အဓိက စိစစ်သုံးသပ်ထားပါတယ်။

ဥက္ကဌကြီးခင်ဗျား

လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီက ယန္တရားကို တည်ထောင်ထားခြင်းဟာ အထောက် အထားတွေ သိမ်းဆည်းသိုမှီးထားဖို့ သက်သက် မဟုတ်ကြောင်း ကျွန်တော်တို့ နားလည်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ စုဆောင်းထားတဲ့ သက်သေအထောက်အထားတွေကို ရာဇဝတ်မှုတွေ လက်ခံစစ်ဆေးလိုပြီး တရားစွဲဆိုနိုင်တဲ့ တရားရုံး၊ ခုံရုံးတွေရဲ့ တရားမျှတမှုနှင့် တာဝန်ခံမှု ဖြစ်ထွန်းရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ ကူညီပေးဖို့ ရည်ရွယ်ထားပါတယ်။ လက်ရှိမှာ ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇ၀တ်မှုတွေကို အဓိကထားဆောင်ရွက်နေတဲ့ တရားစွဲဆိုမှု သုံးခုအတွက် ကျွန်တော်တို့ စုဆောင်းရရှိထားတဲ့ အချက်အလက်အထောက်အထားတွေကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံး၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာရာဇ၀တ်ခုံရုံးနဲ့ အာဂျင်တီးနားတရားရုံးတို့ထံ မျှဝေထားပါတယ်။ နောက်ထပ် စိစစ်သုံးသပ်ချက်အစီရင်ခံစာ သုံးခုကိုလည်း တရားရေးအာဏာပိုင်တွေထံမျှဝေဖို့ အပြီးသတ် လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ ဒီအစီရင်ခံစာသုံးခုမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း စစ်တပ်ရဲ့ အထက်အောက်အမိန့်ပေးမှုအဆင့်ဆင့်၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ကျားမအခြေပြုရာဇ၀တ်မှုတွေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် ဒါမှမဟုတ် အရေးယူရန် မြန်မာအာဏာပိုင်တွေရဲ့ ပျက်ကွက်မှု နဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ရှင်းလင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း မြန်မာစစ်တပ်က ဖေ့စ်ဘုတ်ပေါ်မှာ အမုန်းစကားများ ပျံ့နှံ့အောင် လှုံ့ဆော် ဆောင်ရွက်မှုတွေကို အဓိက စိစစ်သုံးသပ်ထားပါတယ်။

ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဒီရာဇ၀တ်မှုတွေအတွက် သက်သေထွက်ဆိုချက်တွေကို ရဲရဲရင့်ရင့် မျှဝေပေးခဲ့ကြတဲ့ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူတွေကို အထူးကျေးဇူးတင်ရှိပါတယ်။ ယန္တရားထံ သတင်းအချက်အလက်မျှဝေပေးတဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ရဲရင့်မှုနဲ့ ကြိုးစားအားထုတ်မှုတွေ မပါရင် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဘယ်လုပ်ငန်းကိုမှ ဆောင်ရွက်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့နဲ့ သတင်းပေးပို့သူတွေရဲ့ကြား အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းကို အလုံခြုံဆုံးနဲ့ အတတ်နိုင်ဆုံး သိုသိုသိပ်သိပ်ရှိစေဖို့ အဆင့်မြင့်ဆုံးနည်းပညာတွေကို အသုံးပြုပါတယ်။

လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီရဲ့ ပံ့ပိုးကူညီမှုအတွက်လည်း ကျွန်တော် အထူးပဲ ကျေးဇူးတင် ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ နိဂုံးချုပ်ရေးအတွက် ကြိုးစားအားထုတ်တဲ့ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအားလုံးကိုလည်း ကျွန်တော်တို့ရဲ့လုပ်ငန်းတွေကို ပံ့ပိုးကူညီပေးဖို့နဲ့ ၎င်းတို့ရဲ့ နယ်မြေအတွင်းမှာရှိနေကြတဲ့ သက်သေတွေနဲ့ တွေ့ဆုံခွင့်၊ သတင်းအချက်အလက်ရယူခွင့် ပြုပေးဖို့ တောင်းဆိုပါတယ်။

ဥက္ကဌကြီးခင်ဗျား

မြန်မာပြည်သူတွေဟာ လက်ရှိဖြစ်ပွားနေဆဲ ကြောက်မက်ဖွယ်ရာဇ၀တ်မှုတွေရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကို ခံစားနေရပါတယ်။ ယန္တရားက မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် တရားမျှတမှုရရှိရေးကို တစိုက်မတ်မတ် လုပ်ဆောင်နေတဲ့အကြောင်းနဲ့ ကျူးလွန်သူတွေကို တနေ့နေ့မှာ သေချာပေါက် အရေးယူနိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်နေတဲ့အကြောင်း ကျွန်တော့်အနေနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေကို အသိပေးလိုပါတယ်။